فتح دنیا با یک قرص

آسپیرین بیشترین تولید را در میان همه داروها دارد و از سال ۱۹۵۱ تا به حال رکورد فروش یک دارو در کتاب رکوردهای گینس، به نام این قرص بوده. سالانه ۵۰هزارتن آسپیرین در دنیا تولید می‎شود که اگر این تعداد قرص را روی هم بچینیم، دوبرابر فاصله زمین تا ماه خواهد شد. آسپیرین شناخته‎شده ترین دارو هم هست و تنها دارویی به حساب می‎آید که نام علمی و نام تجاری آن یکی است. آسپیرین از سال ۱۹۰۶ در هر پنج قاره فروخته شده و تنها محصولی است که به تمام زبان‎های زنده دنیا درباره‎اش تبلیغ شده.

آسپیرین یکی از خاطره‎های جمعی بشر است. همان‎طور که ما از آسپیرین خوردن‎های یواشکی بچگی خاطره داریم، آلمانی‎ها، ایتالیایی‎ها، انگلیسی‎ها، آمریکایی‎ها، یونانی‎ها، اهالی آمریکای لاتین و حتی سرخپوست‎ها هم از آسپیرین خاطره‎ها دارند.

گذشته از اینکه کشف آسپیرین به قبیله سرخپوست چروکی و بقراط یونانی برمی گردد و گروه کثیری از دانشمندان با ملیت‌های مختلف با استفاده از دستنویس‌های بقراط و چروکی ها، تحقیق روی ریشه درخت بید را شروع کردند تا نهایتا در ۱۸۹۷ دکتر فلیکس هافمن، یک شیمیدان آلمانی شاغل به کار در کمپانی بایر که می‎خواست برای استخوان‎درد پدرش دارویی پیدا کند، به یاد این فرمول شیمیایی افتاد و آن را به عنوان مسکن جدید ارائه کرد؛ بله، گذشته از همه اینها آسپیرین داستان‌های دیگری هم دارد.

وقتی که آلمان جنگ جهانی اول را باخت، متفقین آسپیرین را هم جزو غنایم جنگی به حساب آوردند و در بندی از پیمان ورسای در سال ۱۹۱۹، این نکته را گنجاندند که آلمان نباید حق تولید انحصاری آسپیرین را برای خودش نگه دارد. اول کمپانی استرلینگ آمریکا خودش را صاحب انحصار تولید آسپیرین معرفی کرد و بعد کمپانی بایرکراس انگلیس. دعوای این دو کمپانی به دادگاه کشیده شده بود که هیتلر در ۱۹۳۰ سر کار آمد و و با تقویت حس ناسیونالیستی ژرمن‎ها، آسپیرین را دوباره برای آلمان پس گرفت.

هیتلر باوجود برگرداندن آسپیرین به آلمان، خودش هیچ‎وقت آسپیرین نخورد. او بیماری التهاب روده و معده داشت و برای همین پزشکانش به او رژیم گیاهی و بدون آسپیرین دادند (آسپیرین چون ضدانعقاد است، می‎تواند باعث خونریزی معده شود). در عوض موسولینی، همتای ایتالیایی او، عاشق آسپیرین بود. وودرو ویلسون – رییس‎جمهور آمریکا در جنگ جهانی اول – نقشه‎ای کشیده بود تا مواد لازم برای تولید آسپیرین، به میزان کمتری به آلمان برسد. وینستون چرچیل – سیاست‌بازترین مرد تاریخ – این را که هرگز آسپیرین نخورده، نشانه سلامتی و سرحالی‎اش می‎دانست. مارشال تیتو – دیکتاتور محبوب یوگسلاوی – آسپیرین را مشت مشت می‎خورد. ژوزف استالین – رهبر آهنین روسیه – مصرف آسپیرین را برای اطرافیانش ممنوع کرده بود، اما خودش در روزهای آخر پنهانی آسپیرین می‎خورد. مائو – رهبر چین کمونیست – می‎گفت: «تنها چیز غربی که من با آن مخالف نیستم، قرص آسپیرین است.» شاه مخلوع ایران، برای اینکه کسی از سرطانش سر درنیاورد، دستور داده بود تا قرص‌هایش را با پوشش آسپیرین بسازند و برایش بیاورند. و بالاخره مخالفان ارنستو چه گوارا – پزشک انقلابی دوست فیدل کاسترو – همواره از این طعنه برای تحقیر او استفاده می‎کردند که «چه گوارا از پزشکی فقط آسپیرین دادن را بلد است!»

احسان رضایی/ همشهری جوان ۳۵۱

www.h-j.ir