آزمون تعیین سطح خانه مداحان،مقدمه تاسیس رشته دانشگاهی

مدرسه مداح‌ها

همشهری جوان/شماره 355/عطیه همتی:

«هرکی بخواد سرشو از برگه‌اش بلند کنه، گوشش رو می‌گیرم و می‌گم فردا باید با مادرش بیاد مدرسه، درست شد؟!» با این جمله کل کلاس می‌رود هوا و یکی از سر میزی‌ها شروع به خواندن نوحه می‌کند و باقی کلاس همراهی اش می‌کنند.

بعد از این، حضور غریبه‌هایی که ما باشیم را بهانه می‌کنند برای ادامه:«حاجی از ما هم عکس بگیر همش از این جلویی‌ها نگیر»؛ «من اندازه این خودکار بودم که توی هیات‌ها و مساجد می‌خوندم اما حالا اومدیم این آزمون رو بدیم، ببینیم در چه حدی هستیم.»؛« اینی که پای تخته نوشتم حکایت یه شعر قدیمیه که تو هیات‌ها می‌خوندن. ساکت باشید بخونم، یکم حال کنید!» همه این شیرین کاری‌ها و شور و نشاط، از سالنی در می‌آید که قرار است محل گرفتن آزمون تعیین سطح از مداحان عضو خانه مداحان باشد.

اینجا تقریبا همه همدیگر را می‌شناسند و پای نوحه‌های هم سینه زده‌اند و وقتی یکدیگر را می‌بینند کلی تعارف و ارادت و احترام بین خودشان رد‌و بدل می‌کنند. خیلی‌ها هم که افتخار شاگردی بعضی دیگر را دارند، همان ابتدا برای دست بوسی و عرض ادب می‌روند.

سرو صدا و شلوغ بازی‌ها که بالا می‌گیرد، چند تا از مراقب‌ها می‌آیند و خبر آمدن حاج آقا آهی را می‌‌دهند، شاید افاقه کند که می‌کند:«ساکت بابا، الان حاج آقا میاد، زشته.» این اولین دوره تعیین سطح مداحان است که حدود 600 شرکت‌کننده دارد و قرار نیست هیچ‌کدامشان مردود شوند.

پای تخته یکی از کلاس‌ها یکی از مداح‌ها کلمه لا اله الا الله را معکوس نوشته و یک شعر در مورد اهل بیت را با اشاره به آن می‌خواند. همه حواسشان را به او می‌دهند و او هم حواسش را به آنها اما وقتی ما را می‌بیند خودش را به در کلاس می‌رساند و می‌گوید: «من که از این مداح‌های تازه کار نیستم. چند دوره در اجلاس‌های بین‌المللی مداحی کردم و چند تا کتاب نوشتم و باید ببینید که چطور می‌خوانم.» گوشه سالن هم دو نفر با عصا ایستاده‌اند که هر دو پایشان شکسته و یکی‌شان با کلی آب و تاب تعریف می‌کند که چند شب پیش جلوی در خانه مداحان زمین خورده و حالا پا به گچ آمده تا از جمع عقب نماند. همه شرکت‌کننده‌ها اغلب از یک تیپ و گروه هستند.

اکثرا هم با کت شلوار‌های رسمی آمده‌اند و عده‌ای هم عبا پوشیده‌اند. از جوان‌ها و عشق مداحی‌ها گرفته تا مداح‌های سن بالاتر و نامی‌تر بین‌شان پیدا می‌شود. یکسری از مداحان نامی هم که امروز برای حضور در آزمون آمده‌اند، داخل یکی از کلاس‌ها جمع شده‌اند و به گفته حاج آقا آهی اصلا نیازی به آزمون نیست و تکلیف آنها آزمون نداده مشخص است.

می خوایم بریم دانشگاه
کم‌کم همه خودشان را به مجتمع آموزشی موتلفه می‌رسانند و با سلام و صلوات وارد می‌شوند. یکسری هم همان دم درب ورودی یک عبا روی دوش‌شان می‌اندازند و داخل می‌روند و با همان کلمات و حالات مخصوص به خودشان سلام و حال و احوال می‌کنند. گروه‌های چهار، پنج‌تایی هم که همان اطراف خود به خود تشکیل شده، اوضاع چند وقت گذشته‌شان را برای هم تعریف می‌کنند. توی حیاط هم مداح‌ها به صف شده‌اند و حاج آقا آهی روی یک صندلی روبه‌رویشان نشسته و دارد برایشان سخنرانی می‌کند و همه گوششان به حرف‌های حاج آقاست.

حاج آقا آهی به عنوان رئیس خانه مداحان، قدیمی‌ترین و مسن‌ترین فرد جمع است و یک طورهایی نقش پدر مداح‌ها را دارد. یک گوشه محوطه، یکسری که کد عضویت ندارند، در حال پیگیری هستند که بتوانند هرطور شده در آزمون شرکت کنند و هر چند وقت یک بار سری به مرد مسن می‌زنند که کارشان راه بیفتد.

عوامل اجرایی آزمون مدام بالا و پایین می‌روند و در طبقه بالا مشغول آماده‌سازی سوالات هستند. ماجرا از زبان سرگروهشان از این قرار است:«این آزمون قرار است شروع کار خانه مداحان باشد. ما با وزیر ارشاد و وزارت علوم صحبت کردیم، می‌خواهیم برای ساماندهی مداحان رشته‌ای تحت عنوان مداحی را با همکاری دانشگاه علمی- کاربردی وارد دانشگاه کنیم که سطح کیفی مداحان بالاتر برود و بتوانند تحصیلات دانشگاهی داشته باشند. حالا قرار است با این آزمون مداحان عضو خانه مداحان سطح بندی شوند تا بنابر سطح‌بندی صورت گرفته در کلاس‌هایی که در آینده توسط خانه مداحان برگزار می‌شود، خودشان را به سطح بالاتری برسانند.»
 

آب پرتقال، کیک و نماینده مجلس
عضویت در خانه مداحان کار سختی نیست، فقط کسانی که قصد عضویت دارند باید با یک لوح فشرده از مداحی‌شان را برای ثبت‌نام به دفتر خانه مداحان بدهند تا بعد از تایید عضو آنجا شوند و با کدی که می‌گیرند، شناسنامه دار به فعالیت‌هایشان ادامه ‌دهند و می‌توانند از امکانات آنجا استفاده کنند. همین هم هست که هر کسی توانسته و با خبر شده خودش را رسانده.

آزمون600 شرکت‌کننده در دو ساختمان مجزا برگزار می‌شود. این مساله باعث می‌شود جو امتحان جدی اما در شرایط سکوت نباشد، هرکدام از شرکت‌کننده‌ها می‌تواند یک مجلس را بچرخاند و بدیهی است که جمعشان بی‌صدا از کار در نمی‌آید. فقط وقتی آهی برای نظارت آزمون سری به کلاس‌ها می‌زند سکوت حاکم می‌شود و ملت سرجایشان قرار می‌گیرند تا مراقب‌های جوان آزمون هم یک نفس راحت بکشند.

اینجا همه همدیگر را حاجی و حاج آقا صدا می‌کنند و این موضوع هیچ ربطی به سن‌ و حاجی شدن یا نشدنشان ندارد. قبل از شروع آزمون، با دیدن عکاس همه کنار هم جمع می‌شوند و عکس دسته جمعی می‌گیرند. زمان پاسخ دادن یک ساعت و نیم است و همزمان با شروع، آب پرتقال و کیک، همراه آقای نماینده مجلس از راه می‌رسد. غفوری‌فرد که خودش یک پای ثابت خانه مداحان است، از این حرکت خانه مداحان بسیار خوشحال است و از تک‌تک کلاس‌ها دیدن می‌کند. از هر کدام از کلاس‌ها هم یک صلوات محمدی پسند از شرکت‌کنند‌ه‌ها می‌خواهد.
‌

فرق رباعی و دوبیتی چیست؟
«فرق رباعی و دوبیتی چیست؟ برای هرکدام مثال بزنید»، «امام حسین(ع) در جواب محمد حنفیه که سوال کرد چرا به سمت عراق می‌روی و چرا زن و فرزند را با خود می‌بری چه فرمودند؟» «مطهرات چه چیزهایی هستند؟»؛ اینها چند نمونه از سوالات آزمون است که توسط یکسری از مداحان شاخص و معروف خانه مداحان طراحی شده است. دفترچه سوالات هم چهار رنگ دارد و  هرکدام سوالات متفاوتی دارند تا هوای تقلب به سر هیچ‌کس نزند و حواس‌ها پرت برگه بغل دستی نباشد. سوالات هم از لحاظ موضوع‌بندی چهار دسته‌اند.

سوالات احکام، مقتل، قرآنی و ادبیات. سطح کیفی سوالات هم متوسط است و به دو صورت تستی و تشریحی طرح شده‌است. از چهره شرکت‌کننده‌ها می‌‌شود فهمید که زحمت زیادی برای جواب دادن به سوال‌ها نمی‌کشند و با حوصله مشغول خوردن آب پرتقال‌شان هستند. حاج حسن آهی برادر حاج آقا آهی بزرگ، نایب رئیس خانه مداحان است و  همان‌طور که در سالن راه می‌رود جواب تلفن و سوالات خبرگزاری‌ها را می‌دهد.

مدام تکرار می‌کند این آزمون هیچ مردودی ندارد و همه از قبل پذیرفته هستند: «قرار است در دوره‌های بعدی این آزمون از مداحان کل کشور گرفته شود و از مداحانی که در سطح بالاتری قرار گرفتند، بخواهیم که به آموزش سطوح پایین‌تر کمک کنند.»

حاج علی آهی موسس‌ خانه مداحان، می‌گوید تازه اول راه هستند
مداح باید با تقوا باشد
84 ساله است و از 10سالگی مداحی را در مراسم‌های شب جمعه مساجد و جمع‌های خانوادگی و همسایگی شروع کرده‌. چند کتاب نوشته  و کتاب «قافیه»اش شاخص‌ترین کتاب اوست. حاج آقا، سال 88 به فکر کاری افتاده که برای جامعه مداحی بماند و برای خودش باقیات و صالحات باشد. 

از وضعیت مداحان امروزی راضی هستید؟
نه راضی نیستم. انگار هنوز غوره نشده مویز شده‌اند و هرکس برای خودش تشکیلاتی درست کرده‌. مداح باید درست تعلیم و تربیت بشود. باید ادبیات عرب و سیره اهل بیت را بداند و خدمت اساتید آموزش دیده باشد. هر شعری را نباید بخواند و از اصطلاحات سوفیه‌ای نباید استفاده کند. مقام معظم رهبری فرمودند ما درباره اهل بیت محدود هستیم. یک استاد می‌تواند دانشجو را تعریف کند اما دانشجو نمی‌تواند استاد را تعریف کند.

حالا ما چطور امام را تعریف کنیم؟ می، بت، باده و میکده در شأن اهل بیت نیست. مهم‌ترین خصوصیتی که یک مداح باید داشته باشد تقواست. مداح باید با تقوا باشد. من ادعای شاعری ندارم و همیشه می‌گویم: آنچه گفتم زبان دلم / دعوی شاعری ندارم من
 

هدفتان از تاسیس خانه مداحان رفع این وضعیت بود؟
من در کمیته انقلاب اسلامی بودم و دیدم در این نظام نوازنده‌ها و هنرمند‌ها جایی دارند. اما مداحان سروسامانی ندارند. برای مسؤول روابط عمومی مقام معظم رهبری نامه نوشتم و گفتم الان همه در پوشش بیمه هستند اما مداحان شما بیمه نیستند. موسسه‌ای تشکیل شد به اسم دعبل خزائی که حدود 300 نفر از مداحان آنجا بیمه تامین اجتماعی شدند. بعد نامه زدیم به آقای قالیباف و حالا دو سالی است خانه مداحان در خیابان فخرآباد تهران کارش را شروع کرده.

دکتر غفوری‌فرد، شاخص‌ترین عضو خانه مداحان است
باید رادیو تاسیس کنیم
دکتر حسن غفوری فرد از اعضای هیات مدیره و هیات امنای خانه مداحان است و پای ثابت جلسه روزهای چهارشنبه. آقای نماینده مجلس ادعای شاگردی حاج آقا آهی را دارد و می‌گوید خودش هم مداحی می‌کرده و با رایزنی‌هایی که قرار است با دولت و مجلس انجام دهد، خبرهای خوبی را برای مداحان داشته باشد.

این آزمون چقدر می‌تواند کمک کننده باشد؟
اصل کار، کار بسیار زیبایی است. خانه مداحان الان حدود هزار نفر عضو دارد که آقای آهی حدود سه سال پیش آن را تاسیس کردند و در این اقدام، هدف قبول شدن یا رد شدن افراد نیست. قرار است کسانی که مطالعه و تجربه بیشتری دارند، تعیین سطح بشوند و مشخص شوند. بعد هم طی یک برنامه آموزشی دائمی سطح کیفی مداحان بالا برود. مداحان ما باید به مطالعه و علم اندوزی عادت کنند، باید جامعه‌شناس‌تر و مفیدتر از الان باشند. این آزمون شروع‌کننده این کار است.
 

می‌گویند قرار است رشته‌ای به اسم علوم و فنون مداحی در دانشگاه علمی - کاربردی راه بیفتد، چقدر به واقعیت نزدیک است؟
 در تمام دنیا رشته‌ای با عنوان سخنرانی و سخنوری وجود دارد. ما هم قصد داریم با دانشگاه علمی کاربردی در این مورد صحبت کنیم تا این رشته را وارد آنجا کنیم و در سال‌های آینده از این رشته دانشجو بپذیرد. اصلا ما باید رادیویی برای مداح‌ها تاسیس کنیم که این موضوع باید در جلسات هیات مدیره بررسی شود. مداحان نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در مسائل اجتماعی و زنده نگه‌داشتن ارزش‌های مذهبی دارند.

قرار است این خدماتی که از قبل بوده منظم‌تر و مرتب‌تر انجام شود. مداحی تاثیر عاطفی بسیار قوی بر مردم دارد. ما با وزیر و فرهنگ و ارشاد هم ملاقات‌هایی داشتیم و قصد داریم از روش‌های علمی که در دنیا وجود دارد استفاده کنیم و کار این عزیزان را موثرتر کنیم.
 

فکر می‌کنید اگر این رشته وارد دانشگاه شود چقدر متقاضی خواهد داشت؟
مطمئنیم که تعداد داوطلبان این رشته بیشتر از همین تعدادی خواهد بود که امروز در آزمون شرکت کرده‌اند. نظر من این است که در دور اول 50 نفر بگیریم و کار را شروع کنیم. حالا که اعتماد به این کار پیدا شده است و این تعداد مداح در این آزمون مداحی شرکت کرده‌اند. اگر برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود. حتما ما شاهد استقبال بسیار خوبی از این رشته خواهیم بود و می‌توانیم از برکات وجودشان استفاده کنیم و سعی بر این است که این مدارک از لحاظ علمی و استخدامی همانند مدارک حوزوی مورد توجه قرار بگیرد.