ده کتاب، نه کارشناس

نویسندگان معروف ادبیات جنگ بهترین کتاب‌های خاطرات را انتخاب می‌کنند

برای نظر دادن در مورد خاطرات دفاع مقدس، چه کسی بهتر از دست‌اندرکاران ادبیات جنگ؟ همه افرادی که در ادامه نظراتشان را درباره بهترین‌های خاطرات دفاع مقدس می‌خوانید یا خودشان در این زمینه خاطره‌نگاری کرده‌اند (مثل احمد دهقان) یا در شکل‌گیری خاطرات بسیاری سهیم بوده‌اند (مثل مرتضی سرهنگی و علیرضا کمری) و یا حداقل در حوزه داستان جنگ آثار معروفی دارند.

هدایت الله بهبودی(مدیر دفتر ادبیات انقلاب حوزه هنری)
اول: کتاب «زندگی خوب بود» اثر حسن رحیم‌پور که به لحاظ موضوع داستانی شبیه ندارد. یعنی با این جزئیات از درمانگاه‌های جنگ، پزشکان و پرستاران گفتن و نوشتن کم نظیر یا بی‌نظیر است.
دوم: «یادداشت‌های خرمشهر» نوشته بهروز مرادی را نیز دوست دارم. از نظر من مرادی یک ایدئولوگ بود. آینده را نه چندان مبهم می‌دید. حرف‌های او در زمانش فوق العاده بود.
سوم: مجموعه نیمه پنهان در اصل ایده روایت فتح نیست، ما آن را نخستین بار در نشریه کمان آغاز کردیم و به مصاحبه با همسر سرداران شهید پرداختیم. ادبیات این مصاحبه‌ها به نحوی بود که مخاطبان بسیاری را پای این گفت‌وگو‌ها نشاند. .

مرتضی سرهنگی(مدیر دفتر فرهنگ و ادب پایداری حوزه هنری)
وقتی کتاب «هفت روز آخر» را خواندم، آب معنای دیگری برایم پیدا کرد. بعد از حدود 20 سال که از چاپ اول این کتاب می‌گذرد، بعضی وقت‌ها که آب می‌بینم، یاد سربازانی می‌افتم که در عقب نشینی‌های روزهای آخر جنگ در بیداد گرمای جنوب، یک چاه آب روستایی، جان جوان و شیرین آنها را بهشان بخشید. کتاب «هفت روز آخر» به نظرم هنوز خواندنی‌ترین کتاب محمدرضا بایرامی است، چون معنای آب را به من کمی فهماند. 

رضا امیرخانی (نویسنده)
«هفت روز آخر» به نظرم روایت صادقانه و به قاعده از یک عقب نشینی است که به نظرم بسیار متفاوت با روایت‌های غیر واقع بینانه از جنگ است.

جواد جزینی(نویسنده و مدرس داستان‌نویسی) روزهای آخر یک مرحله تاریخی متفاوت از جنگ تحمیلی ایران را نشان می‌دهد که دارای فرازونشیب‌های بسیاری است. این کتاب گزارش گونه‌ای است که روزهایی را روایت می‌کند از سرنوشت‌سازترین روزها و لحظات و دلیل بسیاری از عقب‌نشینی‌های استراتژیک را نشان می‌دهد. روایت این کتاب در خود به نوعی یاس و امید دارد، چون از روزهایی حرف می‌زند که اغلب نهادهای مرتبط با مقوله جنگ دوست ندارند حرفی از آنها به میان بیاید.  
البته این نکات درباره کتاب «هفت روز آخر» نیز صدق می‌کند.

احمد دهقان(نویسنده)
اول: «حرمان هور» یادداشت‌هایی است که روایت مستندگونه‌ای از زندگی یک شهید را به ما ارائه می‌کند و همچنین ما را با زوایای پنهان جنگ آشنا می‌کند.
دوم: «زندگی خوب بود» یکی از نقاطی را نشانه رفته است که به آن کمتر توجه شده و راوی چنان برایمان از اورژانس صحرایی عملیات حرف می‌زند که ما خود را در یک جهان واقعی احساس می‌کنیم. او از یک جهان کوچک و فضای محدودی که تحت عنوان اورژانس صحرایی روایت کرده، برایمان یک جبهه بزرگ را روایت می‌کند.
سوم: در ابتدای خرمشهر تابلویی است که روی آن نوشته «خرمشهر- جمعیت 36 میلیون نفر» و کنارش عکسی است از شهید بهروز مرادی و دست نوشته‌ای از او در کنار عکس... نام و تصویر این شهید، معرف خرمشهر شده است. یادداشت‌های بهروز مرادی هر چند کم و اندک است و حجم زیادی ندارد اما بسیار صادقانه دنیای یک خرمشهری را برای ما روایت می‌کند. مخصوصا یادداشت‌هایی که پیش از آزادسازی خرمشهر و در روزهای آخر نوشته است.
چهارم: «هفت روز آخر» روایتی واقعی از ماجرای بحث برانگیز روزهای آخر جنگ است. به نظرم بایرامی در این کتاب فرق رمان و واقعیت را به ما نشان می‌دهد و به همین علت روایت تکان دهنده‌ای از زمانی که روایت می‌کند را برای مخاطب خود بیان می‌کند. 

سعید فخرزاده (مدیر دفتر تاریخ‌ شفاهی حوزه هنری)
کتاب «شب‌های بی‌مهتاب» خاطرات آزاده شهبازی است که محسن کاظمی آن را تدوین کرده است. این کتاب در حوزه اسارت کتاب جالبی است و بسیار خواندنی و جذاب است. کاش این کتاب نیز به لیست افزوده می‌شد.

محمد قاسمی‌زاده(کارشناس دفتر  ادبیات پایداری حوزه هنری)
 دو انتخاب دارم:مجموعه یادگاران: در قالب خاطرات کوتاه مینی مال به شرح حال و سیره فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس پرداخته که به دلیل نوآوری نگارشی و پرهیز از اطناب و شعار موجب شده نسل جدید رویکرد قابل تاملی به مجموعه داشته و معمولا برای ایجاد حساسیت و علاقه برای شناخت بهتر و بیشتر شهدا موثر بوده‌اند.
یادداشت‌های خرمشهر: شهید بهروز مرادی رزمنده هنرمندی است که نگاه حساس و ظریف و متفاوتی نسبت به جنگ و لایه‌های پیداو پنهان آن داشته و در این کتاب فرازها و بزنگاه‌های متفاوت و ماندگاری را مورد توجه قرار داده که برای خواننده جذاب است.

حمید قزوینی(کارشناس دفتر  ادب پایداری حوزه)
کتاب‌های جنگ دوست داشتنی و روزهای آخر روایتی ساده و صمیمی دارند و باور پذیر هستند. خواندن آنها را به همه توصیه می‌کنم.

علیرضا کمری(محقق ادبیات پایداری )
به نظرم کتاب دا بهترین است. چون خودم و دیگران قبلا خیلی در موردش صحبت کرده‌ایم، دیگر لزومی ندارد چیزی بگویم.